Işknâme ve Gül ü Hüsrev’de yeniden yazılan ortak hikâyeler

Bu makalenin odağında on dördüncü yüzyılın sonu ile beşinci başlarına tarihlenen iki mesnevide yer alan ortak hikâye vardır. İncelenen mesnevilerden birincisi, adının Mehmed/Muhammed olduğu bilinen bir şair tarafından yazılmış, akademik literatüre ilk kez Işknâme (1398) adıyla tanıtılmış ve kaynağı henüz keşfedilmemiş olan mesnevidir. İkinci mesnevi ise, Tutmacı anılan Farsçadan çevrilmiş Gül ü Hüsrev’dir (1406). Her mesnevinin de yazarları hakkında günümüze ulaşmış bilgi yoktur. mesnevisinin kurgusu âşıkların kavuşma – ayrılık maceraları açısından Hüsrev benzerdir. kurgu içerikleriyle şehzade ışknâmeleri olarak tanımlanan geleneğinin parçasıdır. makalede incelenen hikâyelerden kahramanının oynadığı aşk oyunu esaretten kurtulmasını anlatır. yatakta yılan gelen ölümün hikâyesidir. İki arasında metinsel bağlar kuran kurtulmayı sağlayan hikâyesi kaleye kaçırılma motifi bu mesneviyi karmaşık biçimde birbirine dolaştırır metinlerin veya kaynaktan farklı kollara ayrılmış olduğunu düşündürür. Mesnevideki ana kahramanın âşıklardan birisinin ömrünün sonlanması ise eski mitik geleneklere bağlar. Yakın Doğu Yunan mitlerinde ömür zaman ilişkilendirilen yılan, aynı zamanda kozmik döngünün sembolüdür. ömrü temsil etmekte yılanla ölüm bitişini yeni başlangıcını imlemektedir.